Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο «ανεμούριον»
--------------------------------------------------------------
Ζωντανές περιγραφές των μαχών της Ηπείρου, της αλησμόνητης εκείνης εποχής, έδωσε τότε ο Γάλλος δημοσιογράφος Ζαν Λεν, πολεμικός ανταποκριτής τού παρισινού «Χρόνου», που έζησε από κοντά τις μάχες δίπλα στους Έλληνες στρατιώτες....
--------------------------------------------------------------
Ζωντανές περιγραφές των μαχών της Ηπείρου, της αλησμόνητης εκείνης εποχής, έδωσε τότε ο Γάλλος δημοσιογράφος Ζαν Λεν, πολεμικός ανταποκριτής τού παρισινού «Χρόνου», που έζησε από κοντά τις μάχες δίπλα στους Έλληνες στρατιώτες....
 |
| Ο ποιητής Σπύρος Ματσούκας απαγγέλλει στους στρατιώτες. Ήταν ο Εθνικός βάρδος του Μακεδονικού Αγώνος και των Βαλκανικών Πολέμων. |
.....
5 Μαρτίου (21 Φεβρουαρίου) -
«Χθες πρωί στις 6.30 το κανόνι βροντά πάλι. Ή επίθεση άρχισε. Όλη τήν ημέρα έγινε στό Κοτόρτσι μία μονομαχία πυροβολικού μεταξύ Κανέττας καί Μπιζανίου πού απαντά αδύναμα στό σφυροκόπημα τών πυροβόλων. Ύστερα άπό μικρή διακοπή τό βράδυ τό κανονίδι ξαναρχίζει στις 9.30 δυνατό ένώ οί Τούρκοι ρίχνουν αραιά. Ενωρίς τό πρωί ή αριστερή πτέρυγα έκανε ισχυρή επίθεση καί κατέλαβε τό χωριό Μανωλιάσσα, Οί Τούρκοι σ' αυτήν τήν πλευρά όπισθοχωρούν… Ο στρατός πού βρίσκεται στό άκρον δεξιά πολέμησε επιτυχώς όλη τήν ήμερα καί ανάγκασε τους Τούρκους νά υποχωρήσουν. Η 3η μεραρχία στά βορειοδυτικά τής Κονίτσης βρίσκεται σήμερα σέ μικρή απόσταση άπό τά Γιάννενα.
Φεύγω άπό τό Κοτόρτσι καί πηγαίνω στό Λοζέτσι. Ανεβαίνω στό μοναστήρι τής Τσούκας πού είναι ένας θαυμάσιος φυσικός εξώστης γιά νά παρακολουθήσω τήν μάχη. Πραγματικά άπό εκεί πάνω φαίνονται οί κορυφές τού Μπιζανίου τής Μανωλιάσσας, τά οχυρά τού Αγίου Νικολάου, Δουρουτίου, Σαδοβίτσας, ή πόλη καί ή λίμνη τών Ιωαννίνων καί τό οχυρό τής Γαστρύτσας μέ τήν πεδιάδα πού τό χωρίζει άπό τό βουνό όπου ευρίσκομαι. Εχω μιά εικόνα συνόλου πολύ καθαρή τής κατασκευής τού εδάφους καί διαπιστώνω πόσο καλά ή φύση ώχύρωσε μόνη της τά Ιωάννινα. Οί εργασίες τού Φόν Ντέρ Γκόλτζ δέν έκαναν άλλο άπό τό νά συμπληρώσουν τό φυσικό οχυρωματικό έργο. Η υπεροχή τών Τούρκων προέρχεται μόνον εξαιτίας τής φυσικής όχυρώσεως τής πόλεως. Οταν σκέπτομαι ότι τον Δεκέμβριο ο στρατός τής Ηπείρου είχε μόνον 4 τάγματα ευζώνων, ένα σύνταγμα πεζικού καί τήν 2α μεραρχία πού υπεράσπιζε τά υψώματα τής Μανωλιάσσας, οτι τό σύνολο τών πυροβόλων ήταν 4 κανόνια τών 105 καί 4 κανόνια τών 75 στην Κανέτα, όταν σκέπτομαι οτι μ' αυτές τις δυνάμεις ο συνταγματάρχης Ιωάννου τόλμησε νά έπιτεθή στό Μπιζάνι μέ 4 τάγματα Ευζώνων, δέν μπορώ παρά νά αισθανθώ απεριόριστο θαυμασμό. Αυτή ή απόπειρα αποδεικνύει ότι ό ελληνικός στρατός είναι πολύ νέος. Θυμίζει τά μικρά παιδιά πού τρέχουν στις στέγες τών σπιτιών χωρίς νά πέφτουν γιατί απλώς άγνοούν τόν κίνδυνο. Αλλωστε κι' αν τόν ήξεραν θά ήταν το ίδιο. Οι Ελληνες στρατιώτες έχουν μια μεγαλόπρεπη περιφρόνηση προς τόν θάνατο που πρέπει οι αρχηγοί τους μάλλον νά χαλιναγωγούν παρά νά ενθαρρύνουν γιά νά μην έχουν άσκοπες απώλειες μαχητών. Δεν αμφιβάλλω οτι ή διοίκηση θά υιοθέτηση αυτή τή σώφρονα γραμμή ιδίως τώρα που ή Α.Β.Υ. ο διάδοχος των Ελλήνων Κωνσταντίνος ανέλαβε τήν άρχιστρατηγία.
Στις 6 κατεβαίνω άπό τό μοναστήρι γιά νά πάω στό Λοζέτσι. Ολοι οί αξιωματικοί πιστεύουν οτι ή αυριανή επίθεση που συμπίπτει με τήν άφιξη τής 3ης μεραρχίας θά προκαλέσειτήν πτώση των Ιωαννίνων». «Τό αραιό κάνονίδι δεν σταμάτησε τή νύχτα. Στις 5 τά χαράματα εντείνεται. Πιστεύω οτι αυτό σημαίνει γενική επίθεση των 'Ελλήνων. Στις 5.30 απλώνεται σιωπή. Ανεβαίνω πάλι στό μοναστήρι Τσούκα, τό παρατηρητήριο μου. Ούτε μιά κανονιά ούτε μιά πιστολιά. Τι συμβαίνει;Πριν άπό λίγη ώρα οί άνδρες φώναζαν «ζήτω» άπό τήν Άετορράχη. Τώρα ακούω την κραυγή τής χαράς κατά μήκος όλης τής γραμμής. Κάτι σοβαρό έχει συμβή. Κατεβαίνω άπό τό μοναστήρι και σπεύδω τρέχοντας στό Λοζέτσι. «Χριστός Ανέστη» φωνάζουν οι στρατιώτες. «Τά Γιάννενα έπεσαν!». Η είδηση είναι επίσημη. Τήν νύχτα άρχισαν οί διαπραγματεύσεις γιά τήν παράδοση. Ο Έσάντ Πασάς ζήτησε στην αρχή νά μείνη ελεύθερος ό στρατός του. Ο Διάδοχος αρνήθηκε και διέταξε γενική επίθεση στις 5 τό πρωΐ. Στις 5.30 ό Εσάντ δέχεται τους όρους. Τώρα ό στρατός θά καταλάβη τό Μπιζάνι. Υστερα τό Τάγμα ευζώνων τού συνταγματάρχου Ιωάννου θά μπή στά Ιωάννινα». Η παράδοσις των όπλων που σημειώνει τό τέλος τής τουρκικής αντιστάσεως στην μάχη για τήν Ήπειρο.
Ιωάννινα 6 Μαρτίου βράδυ (22 Φεβρουαρίου) -
«Επιτέλους βλέπω τα Ιωάννινα στην άκρη της γαλανής λίμνης απέναντι από μια τεραστία οροσειρά που της κρύβει τον ορίζοντα προς βορράν. Εμπρός στην πόλη στρατοπεδεύει η εμπροσθοφυλακή των Ευζώνων που έφθασε χθες βράδυ 800 μέτρα εμπρός από τα Ιωάννινα και σήμερα μπήκε θριαμβευτικά στην πόλη. Στους δρόμους οι άνθρωποι κλαίνε και χειροκροτούν τον στρατό. Ο ενθουσιασμός των κατοίκων φθάνει στο παραλήρημα. Τα Ιωάννινα που κατείχαν οι Τούρκοι και που διεκδικούσαν οι Αλβανοί είναι μια πόλη πέρα για πέρα Ελληνική. Στο στρατηγείο μαθαίνω το σχέδιο των επιχειρήσεων που κατέληξε στην πτώση της πόλεως. Βασικά στηρίχθηκε πάνω σ' ένα στρατιωτικό τέχνασμα παλαιό όσο ο κόσμος, αλλά πάντοτε επιτυχές. Ο Διάδοχος και το ελληνικό στρατηγείο διέδωσαν καταλλήλως ότι η ελληνική επίθεση θα γινόταν από των κατευθύνσεων βορρά και βορειοδυτικά. Ταυτοχρόνως ο Διάδοχος συγκέντρωσε στο Εμίν Αγά όλες τις εφεδρείες των μεραρχιών του. Είχε μ' αυτόν τον τρόπο στο κέντρο μια συμπαγή μάζα από 23 τάγματα και 6 ορεινές πυροβολαρχίες. Αυτή η δύναμη μπορούσε να μετακινηθή εύκολα είτε προς τα αριστερά, είτε προς τα δεξιά ανάλογα με το αν θα έπεφταν οι Τούρκοι στην παγίδα ή όχι. Το αποτέλεσμα ήταν ν' ακινητοποιηθή στο Βελβένι το Τουρκικό στράτευμα πού περίμενε την διάβαση της Ελληνικής μεραρχίας και να μη σπεύση στον αγώνα κατά της πόλεως.
Οι Έλληνες συνεκρότησαν φάλαγγες ώστε εκτός από την κυρίαν εκ δυσμών επίθεσιν να γίνουν και άλλες δύο από ανατολάς και νότον. Αφού συγκεντρώθηκαν οι διάφορες μονάδες εις τα πεδία εξορμήσεως, επακολούθησε η επίθεση σε δύο φάσεις. Στην πρώτη εγένετο η προπαρασκευή ώστε τα χαράματα να βρεθούν οι φάλαγγες της αριστεράς πτέρυγος εις ταά υψώματα Άγιος Νικόλαος-Σαδοβίτσα έτοιμες να στραφούν προς ανατολάς, στην δε δευτέρα φάση να εκτελεσθή η επίθεση με κατεύθυνση την οχυρά περιοχή των Ιωαννίνων. Στις 4 το απόγευμα η κεντρική φάλαγγα που αποτελείτο από ευζώνους έκοψε τα τηλεγραφικά καλώδια μεταξύ Μπιζανίου και Ιωαννίνων και έφθασε 800 μέτρα έξω από την πόλη. Από εκείνη την στιγμή τα Ιωάννινα εχάθησαν δια τους Τούρκους. Αργότερα στις 2 το πρωί απεσταλμένος του μητροπολίτου και εκπρόσωποι του Εσάντ Πασά εδήλωσαν στο Χάνι Εμίν Αγά παράδοση άνευ όρων την οποίαν απεδέχθη ο αντισυνταγματάρχης Δούσμανης εκ μέρους του Διαδόχου.
Οι όροι της ανακωχής ήταν απλοί. Ο Εσάτ Πασάς παρέδιδε την πόλη, τα οχυρά και το υλικό και παρεδίδετο κι' ο ίδιος με τον στρατό του άνευ ορών. Ο υπόλοιπος ελληνικός στρατός αγνοούσε αυτή την παράδοση γι' αυτό και η δεξιά φάλαγγα επετέθη στις 5 το πρωΐ όταν όλοι νομίσαμε ότι επρόκειτο περί της γενικής επιθέσεως. Οι Τούρκοι αγνοώντας και εκείνοι ότι ο Εσάντ Πασάς παρέδωσε την πόλη απήντησαν στην επίθεση. Αμέσως όμως έφθασαν οι διαταγές και οι εχθροπραξίες σταμάτησαν. Οι αιχμάλωτοι Τούρκοι αξιωματικοί τους όποιους συνήντησα μού είπαν:
- Η Ελλάς βρήκε στον μέλλοντα βασιλέα της ένα πραγματικό στρατηγό και στον Βενιζέλο ένα από τους μεγαλύτερους πολιτικούς των νεότερων χρόνων. Για τον Βαλκανικό πόλεμο είπαν:
- Ο φοβερότερος αντίπαλος μας δεν ήταν η Βουλγαρία, αλλά η Ελλάδα που ο στρατός της μας πήρε την Θεσσαλονίκη και τα Γιάννενα και που ο στόλος της μας πήρε τα νησιά του Αιγαίου και μας εμπόδισε να μεταφέρομε από την Τσατάλτζα τις 250.000 άνδρες που έχομε στη Μικρά Ασία και που η έλλειψη δρόμων και σιδηροδρόμων έχει ακινητοποιήσει στην Σμύρνη. Αν δεν υπήρχε ο ελληνικός στόλος θα είμαστε από καιρό τώρα στη Σόφια!».
-------------------------------------------------------------
Ολόκληρο το άρθρο θα βρείτε, εδώ: http://anemourion.blogspot.gr/2015/01/blog-post_577.html
